9.Sınıf Konu

9. Sınıf Konu

1. İnsan Doğa ve Coğrafya

DOĞAL UNSUR: Doğada kendiliğinden oluşan hiçbir insan faaliyeti olmadan meydana gelen olaylar ve oluşumlardır. Çöl su toprak hava taş azot güneş yağmur vb.
BEŞERİ UNSUR: İnsan emeği ile oluşan kendiliğinden meydana gelemeyen olaylar ve yapılardır. Köprü, Kerpiç evler otoyollar Gökdelenler Panama kanalı vb  

Devamı

2. Haritalar-1

Harita Nedir?
İnsan yaşantısında kolaylık sağlamak amacıyla yapılır. Harita, bize rehberlik yapar. Yeryüzünün tamamını veya bir kısmını belli bir oran dahilin de (ölçek) kuşbakışı şeklinde küçültülerek düzlem üzerine aktarılmasına harita denir. Bir harita çizilirken, ilk iş amaca uygun yöntemi belirlemek gerekir.
  

Devamı

3. Haritalar-2

Etkinlik:
A. Aşağıda aynı büyüklükte kâğıtda çizilen iki farklı harita verilmiştir. Bu haritalardan hangisi küçük ölçeklidir? Hangi özelliklerinden anlayabiliriz? Açıklayınız 

Devamı

4.İzohipsler-Eğim Hesaplama

İzohips :
Deniz seviyesine göre aynı yükseltideki noktaların birleştirilmesiy-le oluşturulmuş haritalara izohips yöntemi ile çizilmiş haritalar denir. Bu yöntem de çizgiler iç içe kapalı eğriler oluşturur. En dış-taki eğri en alçak noktayı en içteki eğri en yüksek noktayı gösterir. Eğrilerin sıklığı ya da seyrekliği azdır. Kıyı çizgisi 0 metre eğrisidir.

Devamı

5. Paralel ve Meridyenler

 

Paraleller:
Kuzey kutup ve Güney Kutup noktasından Dünya'yı tam ikiye bölen çember şeklindeki hayali çizgiye ekvator denir.

1. En büyük paralel dairesi ekvatordur.Ekvatora 1° ara ile çizilir.
2. Ekvatorun kuzeyinde 90 tane, ekvatorun güneyinde 90 tane, toplam 180 paralel dairesi vardır
3. Ekvatorun kuzeyindeki paralellere kuzey paraleli, güneyindeki paralellere ise güney paraleli denir.
4. .....

Devamı

6. Dünya'nin Şekli ve Hareketleri

YERKÜRENİN ŞEKLİ VE HAREKETLERİ

Dünya'nın kutuplardan basık, ekvatordan şişkin kendine özgü şekline geoit denir.

"Geo" yer   "it" kendine özgü, has anlamına gelir.

Geoitin Kanıtları:

Ekvatorun çevresi: 40.076 km

Kutupların çevresi: 40.009 km        67 km fark.

Ekvatorun yarıçapı: 6.378

Kutupların yarıçapı: 6.357             21 km fark....          

Devamı

7. İklim Bilgisi (Atmosfer-Hava durumu-İklim-Sıcaklık ve dağılışına etki eden faktörler)

İKLİM BİLGİSİ

 Şeffaf Küre: 

Atmosfer Atmosfer; Dünyayı çepeçevre saran gaz bulutudur. Atmosfer sayesinde göktaşı, meteor taşları Dünya' ya düşmez. Güneş ışınları kırıldığında gökyüzü mavi görünür. Yağmur, kar, dolu vb. Dünya' da görülürken, Ay' da görünmez Ultraviyole ışınlar (mor ötesi) atmosfer sayesinde görülür Ay' da +130, -170 gibi sıcaklık farkları yaşanır. Gündüz çok sıcak, gece çok soğuktur. Dünya' da atmosfer olduğu için ısı daha dengelidir. Yansıma ve kırılma sebebiyle gölgeler Dünya' da daha aydınlıktır. Ay' da ise gölge yerler tam karanlıktır. Atmosfer olmasaydı ses duyulmazdı. Ay' da su buharı yoktur. Ay' da yer çekimi Dünya'nın 1/6 kadardır.

Devamı

8. Basınç

BASINÇ:

Atmosferdeki gazların yer çekiminin etkisiyle yere uyguladığı ağılığa basınç denir. Fakat biz bunu hissetmeyiz. Tariçelli 45° enleminde 0 metrede ve 0°C sıcaklık yaptığı ölçümlerde 760 mm yüksekliğinde civanın 1 cm²'lik yere uyguladığı ağırlık 1033 g olarak ölçmüş. Bu değer m.(milibar) olarak 1013 mb. Gelmiştir. Bu değer normal atmosfer basıncıdır. Bu basıncın üstündekiler yüksek basınç, altındakiler alçak basınçtır. Gazların yoğunluğu etkileyen her faktör, basıncıda etkiler. Yoğunluk fazla ise basınç fazla, yoğunluk az ise,  basınç azdır. Basınç ile havanın yoğunluğu arasında doğru orantı vardır.

Devamı

9. Rüzgarlar ve Çeşitleri

RÜZGARLAR

YB merkezinden, AB merkezine doğru oluşan hava akımına rüzgar denir. Rüzgar her zaman YB' den AB' ye doğru eser.

1)Basınç Farkı

Basınç farkı ne kadar fazlaysa rüzgarın hızı da o kadar fazladır.

2)Basınç Merkezler Arasındaki Uzaklık

Basınç merkezleri arasındaki uzaklık ne kadar yakınsa rüzgar o kadar hızlı eser, ne kadar uzaksa rüzgar o kadar yavaş eser.

3)Kara ve Denizlerde Rüzgarın Hızı Değişir

Karalarda sürtünme, engel,(bitkiler, ağaçlar, binalar) fazladır. Rüzgarın hızını keser. Denizlerde ise engel yoktur, hızlı eser.

4)Günlük Hareket

Dünya'nın kendi etrafında hareketi sonucunda rüzgarlar(kariyolis kuvveti) sapmaya uğrar. Bu sapma Rüzgarın hızı azaltır.

Devamı

10. Nemin Yağışa Dönüşümü

NEMİN YAĞIŞA DÖNÜŞÜMÜ

Nem: Atmosfer içerisinde bulunan katı, sıvı, gaz halindeki suyun tamamına( hidrosfer=Su küre)  denir.

Nem İle İlgili Terimler

A)Mutlak Nem (var olan nem)

Belli bir sıcaklıkta 1m³ hava içerisinde ölçümün yapıldığı anda var olan nem miktarıdır.

Nemin kaynağı; okyanuslar, denizler, bataklıklar, göller, akarsular (hidrosfer-suküre) Kutuptaki çöller soğuk, mutlak nem az buharlaşma az havada nem az.

Devamı

11. Büyük İklimler (Makroklima)

BÜYÜK İKLİMLER (MAKROKLİMA)

Makroklima: Dünya’da geniş alanlar kaplayan büyük iklim tipleridir. Bu iklim grupları yöresel değil evrenseldir. Mesela, Akdeniz iklimi bir makroklimadır.

Mikroklima: Özel şartlardan kaynaklanan ve küçük  alanlarda hüküm süren iklim gruplarıdır. Mesela, çevreden büyük iklim faklılığı gösteren Iğdır bir mikroklima alanıdır.

Devamı

12. İç Kuvvetler(Yerin Yapısı ve Jeolojik Zamanlar)

DÜNYA'NIN TEKTONİK OLUŞUMU

Dünya'nın ne zaman, nasıl oluştuğu hakkında çeşitli fikir ve kuramlar ileri sürülmüştür. Bu düşüncelere göre Dünya, günümüzden yaklaşık 4,6 milyar yıl önce kızgın gaz ve toz bulutlarının sıkışması sonucu oluşmuş ve ekseni etrafında dönerek soğumaya başlamıştır. (Big Bang teorisi) Yoğunluğu ve sıcaklığı fazla olan maddeler Dünya'nın merkezinde toplanmış, az olanlar ise dış kısmında kalmıştır. Bunun sonucunda Dünya; yoğunluk ve sıcaklık bakımından yer kabuğu, manto ve çekirdek olmak üzere üç katmandan oluşmuştur.  Bu katmanlara geosfer adı verilmektedir.

Devamı

13. Yerin Derinliklerinden Gelen Güç-İç Kuvvetler 

İÇ KUVVETLERİN BAŞLICALARI

 Enerjisini yerin içinden alan ve yeryüzünde kıtaları, dağları, depremleri, volkanizmayı oluşturan bu kuvvetlere İÇ KUVVETLER adı verilir.

a) Dağ Oluşumu (Orojenez)                                          

b) Kıta Oluşumu (Epirojenez) 

c) Volkanizma                                         

d) Deprem (Seizma) 

Devamı

14. Dış Kuvvetler-Rüzgarlar

DIŞ KUVVETLER

Enerjisini Güneş’ten alan, yeryüzünü aşındırma, taşıma, biriktirme yoluyla şekillendiren kuvvetlere DIŞ KUVVETLER denir. Dış kuvvetler faaliyetlerini; aşındırma, taşıma ve biriktirme olmak üzere üç aşamada gerçekleştirir. Yıkıcı Kuvvetlerdir.

1)Rüzgarlar 
Kurak ve yarı kurak iklim bölgelerinde etkilidir.

Rüzgar aşınım şekilleri

a)Mantar Kaya

Rüzgarların zeminden 1 metre kadar havaya kaldırdığı kum tanelerini kayaların alt kısımları-na çarptırarak aşındırmasıyla ortaya çıkan mantar görünümlü kayalardır. Nevşehir’de görülür. Aşınmayan kısımlar şapka görünümü alır.

Devamı

15. Dış Kuvvetler-Akarsu Aşınım ve Birikim Şekilleri

AKARSU AŞINIM VE BİRİKİM ŞEKİLLERİ

• Akarsuyun doğduğu yere kaynak denir.

• Denize veya göle ulaştığı yere ağız denir.

• Akarsu, özellikle dik yamaçlarda yatağını derine doğru aşındırır.

• Ağız kısmından kaynak kısmına doğru yaptığı aşındırma geriye doğru aşındırma denir.

• Aşınmanın ilerlemesi ile yatak eğimi azalır. Buna bağlı olarak geriye doğru aşındırma yavaşlar ve yana doğru aşındırma etkili olur.

Devamı

16. Dış Kuvvetler-Karstik Aşınım ve Birikim Şekilleri 

KOLAY ERİYEN KAYAÇLAR VE KARSTİK ŞEKİLLER

-Kalker (Kireçtaşı)

-Jips (Alçıtaşı)

-Kaya tuzu

gibi suda çözünebilen kalsiyum karbonatlı kayaçların yaygın olduğu bölgelerde oluşan şekillere KARSTİK ŞEKİLLER denilir.

Devamı

17. Dış Kuvvetler-Dalga Aşınım ve Birikim Şekilleri

DALGA

Deniz yüzeyinde rüzgarın etkisiyle meydana gelen salınımlara dalga denir. Dalgaların oluşmasında, rüzgarlarla birlikte gelgit ve deniz tabanlarında meydana gelen deprem, heyelan ve volkanizma  gibi olaylar da etkili olur. Dalgalar çarptıkları yüksek kıyıları alttan aşındırır.

AKINTILAR

Deniz yüzeylerindeki suların, bulundukları yerlerden başka alanlara doğru taşınmasına AKINTI denir... 

Devamı

18. Dış Kuvvetler-Buzul Aşınım ve Birikim Şekilleri

BUZULLARIN OLUŞTURDUĞU ŞEKİLLER

Kutuplara yakın yerlerde ve dağların yüksek kesimlerinde hava sıcaklığı düşük olduğu için, yıl içerisinde yağan kar erimeyerek birikir...

Yıl boyu düşük sıcaklıktan dolayı erimeden geriye kalan karlara kalıcı kar ya da toktağan kar denir. Kalıcı karların başladığı yükseklik kalıcı kar sınırı olarak adlandırılır. Kutuplar tamamen buzullarla kaplıdır.

Devamı