Enerjisini Güneş’ten alan, yeryüzünü aşındırma, taşıma, biriktirme yoluyla şekillendiren
kuvvetlere DIŞ KUVVETLER denir. Dış kuvvetler faaliyetlerini; aşındırma, taşıma ve biriktirme olmak üzere üç aşamada gerçekleştirir. Yıkıcı Kuvvetlerdir.
1)Rüzgarlar
Kurak ve yarı kurak iklim bölgelerinde etkilidir.
Kurak ve yarı kurak iklim bölgelerinde etkilidir.
Rüzgar aşınım şekilleri
a)Mantar Kaya
Rüzgarların zeminden 1 metre kadar havaya kaldırdığı kum tanelerini kayaların alt kısımlarına çarptırarak aşındırmasıyla ortaya çıkan mantar görünümlü kayalardır. Nevşehir’de görülür. Aşınmayan kısımlar şapka görünümü alır.
b)Tafoni
Kayaçların sular tarafından çözünen kısımları rüzgar tarafından aşındırılır. Böylece kayaç içinde kavuklar meydana gelir.
c) Şahit Kaya
Aşınıma karşı farklı dirençteki malzemelerden oluşan kayalarda, rüzgarın aşındırması yada mekanik çozülme sonucu gevşemiş malzemenin koparılması gibi sebeplerle oluşan yüksekliklerdir
d) Yardang
d) Yardang
Farklı dirence sahip yüzeylerde yumuşak ve dayanıksız kısımların aşınmasıyla oluşan girintili çıkıntılı bozuk kayalık yüzeylerdir.
Rüzgar birikim şekilleri
a)Barkan
b)Kumullar
Kum tanelerinin oluşturdukları yığınlara kumul denir.
R
c) Lösler
Rüzgarın taşıdığı ince boyuttaki malzemeleri hızının azaldığı yerde biriktirmesiyle oluşan depolardır.
Not: Ülkemizde tafoni ve kumullar hariç diğer rüzgar şekillerine rastlanmaz. Çünkü rüzgârlar çok etkili değildir.
İç Anadolu’da Konya Ovası’nın bir kısmı, Güneydoğu Anadolu’nun güneyi ve kıyılardaki kumsallar, rüzgâr erozyonunun etkili olduğu başlıca yerlerdir. Bu yerlerin ortak özelliği bitki örtüsünün cılız, yüzeyin kuru ve taneli olmasıdır.Konya Karapınar’da ve bazı denize yakın yerlerde kıyılarımızda Çukurova, Göksu, Küçükmenderes, Çarşamba, Bafra ve Sakarya deltaları ile Kilyos ve Şile, kıyı kumullarına rastlanır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder
Yorumlarınız ve Düşünceleriniz bizim için önemlidir.