NEMİN YAĞIŞA DÖNÜŞÜMÜ
Nem: Atmosfer içerisinde bulunan katı, sıvı, gaz halindeki suyun tamamına( hidrosfer=Su küre) denir.
Nem İle İlgili Terimler
A)Mutlak Nem (var olan nem)
Belli bir sıcaklıkta 1m³ hava içerisinde ölçümün yapıldığı anda var olan nem miktarıdır.
Nemin kaynağı; okyanuslar, denizler, bataklıklar, göller, akarsular (hidrosfer-suküre)
*Kutuptaki çöller soğuk, mutlak nem az buharlaşma az havada nem az.
Çöller çok sıcak mutlak ne çok az çünkü buharlaşacak nem kaynağı( göl deniz vb) yok
Su kaynağına yakınlık mutlak nem de çok önemlidir. Sıcaklık arttıkça mutlak nem artar fakat su kaynağına yakınsa daha fazla nem olur.
· Higrometre, nem ölçer.
· Buharlaşma miktarını ölçen alete evaporimetre denir
B)Maksimum Nem
Havanın belli bir sıcaklıkta taşıyabileceği maksimum nem miktarıdır. Sıcaklık arttıkça, havanın nem taşıma kapasitesi artar. Yani sıcaklıkla nem arasında D.O. vardır.
C)Bağıl Nem (nispi, Oransal Nem)
Herhangi bir sıcaklıkta hava içinde bulunan nem miktarının aynı sıcaklıkta o havanın bulundurabileceği nem miktarına oranıdır.
Mutlak nemin max. Neme oranıdır.
Şimdi Nem Kavramlarını Kitabınızdaki etkinlikten yola çıkıp somutlaştıralım.
Aşağıdaki benzetmeyi okuyarak soruları cevaplayalım.
Sınıfta 15 sıra var.
Her sıraya en fazla 2 kişinin oturacağını düşünürsek sınıfın maksimum öğrenci kapasitesi 30 olur. Eğer sınıfın maksimum öğrenci kapasitesini arttırmak istersek sınıfı genişletmemiz gerekir. En çok 30 kişilik kapasitesi olan sınıfta diyelim ki bugün 24 öğrenci var.
O hâlde sınıfın doluluk oranı=(24.100)/30 = % 80’dir.
En fazla 30 kişi alabilecek olan sınıfa 33 öğrenci gelirse 3 öğrenci ayakta kalır
veya bunların dışarı çıkması gerekir.
Yani sınıfın doluluk oranı= (33.100)/30=% 100’ü geçerdi.
Bu örnek olayda anlatılanları nemle ilişkilendirelim.
Sınıfın en fazla 30 öğrenci alabilmesi: max nem
Sınıfın öğrenci kapasitesini arttırmak için genişletilmesi: sıcaklık
Sınıfta bugün var olan 24 öğrenci: mutlak nem
Sınıfın % 80’lik doluluk oranı:bağıl nem
30 kişilik sınıfa 33 öğrencinin gelmesi sonucu sınıfın doluluk oranının % 100'ün üzerine çıkması: yağış
Sınıftaki % 20’lik boş sıra: n
Yoğuşma Ürünleri
Bağıl nem %100 olduğunda atmosferdeki nem katı ve sıvı hale dönüşür.
Yağış olarak yeryüzüne düşer.
Yoğuşmanın ilk başlangıcı bulutlardır.
Bulutlar yüksekliğine göre 3’ e ayrılır:
Alçak bulutlar(Kümülüs):
3000 m. Yükseklikte oluşur. Koyu, kalın ve siyah görünür.
Orta bulutlar(Stratüs):
3000-6000 arasında görülür. Küme küme görülür ve beyaz renklidir. Orta bulutların diğer adı, kümülüstür.
Yüksek bulutlar (Sirüs):
6000 m üstünde görülür. Yükseklere çıkıldıkça nem iyice azaldığından tüy gibi görülür. Buz halindedir.
- 0°C altında havada olanlar
Dolu Kar
- 0°C üstünde havada olanlar
Yağmur Bulut
- 0°C altında yeryüzünde olanlar
Kırağı Kırç
- 0°C üstünde yeryüzünde olanlar
Çig
Sis
Sıcak ve soğuk karakterdeki hava akımlarının karşılaştığı yerde oluşur.
Bulutun yeryüzündeki halidir.
Yerdeki bulut kümsesine sis denir.
Yağış bırakan her bulut, nimbüs adını alır.
0°C’nin altında yeryüzünde yavaş yavaş soğursa kar, hızla yükselerek soğursa dolu oluşur. 0°C’nin üstünde havada yoğuşursa yağmur oluşur.
Atmosferdeki su buharının yoğunlaşarak sıvı ya da katı biçimde yeryüzüne düşmesine yağış denir.
Yağış türleri:
Çiğ: Yerin soğuyan kısımlarında sıcaklığın 0 C nin üzerinde doyma noktasına ulaşması ile oluşan su damlacıklarıdır.
Özellikle bahar aylarında görülür.
Kırağı: Sıcaklığın 00 altında yeryüzünün soğuyan kısımlarında su damlacıkları şeklinde değil de çok ufak ince buz kristalleri şeklinde yoğunlaşmasıdır.
Kırç: Havanın yere değen alt kısmında sıcaklığın 0 C nin altına düşmesi ile oluşan ince buz kristalleri yığınıdır.
Buz kristalleri 2-3 cm iriliğinde iğneler veya dişler halindedir.
Yağmur: Havadaki nemin su damlacıkları şeklinde 0 C nin üzerinde yoğunlaşması ile oluşur.
Kar: Bulutu oluşturan küçük su taneciklerinin yükseklerde sıcaklığın 0 C nin altına düşmesi ile kristalleşmesi ve yoğunlaşmanın kristaller şeklinde gerçekleşmesidir.
Dolu: Bulutu oluşturan küçük su taneciklerinin yükseklerde sıcaklığın aniden 0 C nin altında donması ile meydana gelir.
HAVA KÜTLELERİ VE CEPHELERİ
Hava Kütlesi
Hava kütlesi, atmosferin sıcaklık ve nem bakımından benzer özellik gösterin geniş parçalarıdır. Örneğin Basra’dan gelen sıcak ve kuru hava kütlesi. Balkanlar’dan gelen soğuk ve yağışlı hava kütlesi gibi.
Eğer bir hava kütlesi;
Soğuk bir hava kütlesi ile karşılaşırsa
Soğuk bir bölgeden geçerse
Yükselmeye uğrar ise yoğunlaşır.
Eğer bir hava kütlesi;
Sıcak bir hava ile karşılaşırsa
Sıcak bir bölgeden geçerse
Alçalmaya uğrarsa yoğunlaşmaz
YAĞIŞ OLUŞUMLARI
1)Konveksiyonel Yağış(Yükselim)
Kara yüzeylerinin fazla ısındığı ilkbahar ve yaz aylarında ısınan hava yükselir, soğur ve yoğunlaşması ile yağış meydana gelir.
En fazla ekvatoral bölgede, orta kuşak karalarının iç kısımlarında İlkbahar ve Yaz aylarında görülür.
Ekvatoral bölgede ve Ülkemizde İç Anadolu bölgesinde İlkbahar ve Yaz başlarında öğleden sonra görülen kırk ikindi yağmurlarıdır.
Denizden gelen nemli hava dağa çarpar, yükselir, soğur, yoğuşur ve yağış olur. Muson yağışları örnektir.
Dünyada en fazla güneydoğu Asya, orta kuşakta karaların batı kıyıları
3)Frontal (Cephe) Yağışları
Farklı karakterdeki iki hava kütlesi karşılaşır, sıcak hava soğuk havanın üzerinde ilerler, yükselir, soğur, yoğuşur ve yağış oluşur. Buna cephe yağışları denir.
En fazla 60° enlemleri çevresinde görülür. (Batı, Avrupa, Orta Avrupa ile okyanus ikliminde her mevsim görülür.) Ülkemizde Akdeniz İklim bölgelerinde kış aylarında görülür
Kışın yağışlı, yazın kurak olmasının nedeni; cephenin kışın kurulması yazın kurulmamasıdır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder
Yorumlarınız ve Düşünceleriniz bizim için önemlidir.