BİYOMLAR(BİYOÇEŞİTLİLİĞİN YERYÜZÜNE DAĞILIŞI)

BİYOMLAR(BİYOÇEŞİTLİLİĞİN YERYÜZÜNE DAĞILIŞI)

Ekosistem, biyosferde birbirleriyle sürekli etkileşim hâlinde olan canlı ve cansız unsurlardan oluşur. Canlılar, çevrelerindeki canlı ve cansız varlıklarla ilişkili şekilde yaşamlarını sürdürür.

Belirli bir canlı türünün yaşam alanı ise habitat olarak adlandırılır.

Biyom, benzer yetişme şartlarına sahip bitki ve hayvan topluluklarını içinde barındıran bölgelere denir. Bunlar karasal ve su biyomları olmak üzere iki gruba ayrılır. Karasal biyomlar, iklim bölgelerine göre Ekvator’dan kutuplara doğru kuşaklar oluşturur. Her biyomun kendine özgü bitki örtüsü ve hayvan türü olmakla beraber biyomlar daha çok bitki örtüsüne göre adlandırılmaktadır. 

Biyoçeşitliliğin Yeryüzünde Dağılışı

Tropikal Yağmur Ormanları Biyomu: Bu ormanlara Her mevsimin sıcak ve yağışlı geçtiği, özellikle 10° kuzey ve güney paralelleri aras›ndaki Amazon ve Kongo havzalarında  biyoçeşitliliğin fazla olduğu  Yıl boyu yağış alır, yıl boyu sıcaktır. Nem oranı yuksektir o nedenle boyları en az 40 metreyi gecen gövde çapları 10 metreye yaklaşan dev ağaçlar yetişmektedir yeşil kalabilen uzun boylu ve geniş yapraklı ağaçlardan oluşan bu biyom, bitki çeşitliliği ve orman altı florası bakımından yeryüzünün en zengin ormanlarına sahiptir 

Hayvan Türleri: Orangutan, kaplan, goril, şempanze, jaguar, yılan, leopar, kertenkele, kuş, kelebek ve böcek türleri bunlardan bazılarıdır

Savan Biyomu: Her iki yarım kürede yaklaşık 10­-20° enlemleri arasında Yağmur ormanları biyomu ile çöl biyomu arasında özellikle Güney Amerika (Brezilya, Venezuela, Kolombiya vb.) ve Afrika'nın (Sudan, Nijerya, Kenya vb.) orta kesimleriyle Hindistan'ın iç kesimlerinde yazları yağışlı (altı ay) kışları kurak(altı ay) suptropikal (savan) iklim bölgelerinde görülür.

 Bu biyom, yağışlı dönemde  yeşeren yüksek ot topluluklarıdır. Bu otlar, kurak dönemde tamamen kurur

uzun boylu ot toplulukları ile kuraklığa dayanıklı çalı ve küçük gruplar hâlinde bulunan yer yer ağaçlardan oluşur.

Hayvan Türleri: Zebra, zürafa, fil, aslan, leopar, çita, timsah, antilop, sırtlan, gergedan, su aygırı, yaban köpeği, çakal, deve kuşu, yılan, kuş ve böcek türleri bunlardan bazılarıdır

Yaprak Döken Orman Biyomu: Yıl boyunca nem ve yağışın fazla olduğu orta kuşağın orta kuşak karalarının batı  kıyılarında kışların ılık, yazların serin geçtiği ılıman okyanus iklim bölgelerinde görülür. Bu biyom, orman altı florası bakımından zengin olup sonbaharda yapraklarını döken ağaçlardan oluşan ormanlara sahiptir.

Hayvan Türleri: Boz ayı, sincap, sansar, geyik, çakal, tilki, kartal, karaca, köstebek, gelincik, tavşan, yılan, kuş ve böcek türleri bunlardan bazılarıdır

Ilıman Çayır Biyomu: Orta kuşakta yıllık yağış miktarının az olduğu, yağışın belirli mevsimlerde toplandığı yarı kurak iklim bölgelerinde kışların soğuk, yazların serin ve yağışlı geçtiği yerlerde görülür. Yaz yağışlarıyla yeşeren yüksek ot topluluklar başlıca bitki örtüsünü oluşturur. Bu biyom; yağışlara bağlı olarak yeşeren bozkır, çayır ve preri gibi kısa boylu ot topluluklarından oluşur. 

Hayvan Türleri: Lama, bizon, geyik, kanguru, ceylan, bufalo, tavşan, çakal, kuş ve böcek türleri bunlardan bazılarıdır

Çalı Biyomu: Orta kuşağın 30-­40° enlemleri çevresinde yer alan deniz kenarlarında yazları sıcak ve kurak, kışları ılık ve yağışlı geçen Akdeniz iklim bölgelerinde görülür. Ilık ve yağışlı geçen kışlarla sıcak ve kurak geçen yazlara uyum sağlamış, maki ve garig adını verdiğimiz boyu 1­-3 metre arasında değişen bodur ağaç ve çalılardan oluşur.

Hayvan Türleri: Çakal, yaban koyunu, yaban keçisi, tavşan, puma, tilki, karaca, kokarca ve kuş türleri bunlardan bazılarıdır 

İğne Yapraklı Orman Biyomu: Kışların uzun ve soğuk, yazların kısa ve serin geçtiği sert karasal iklim bölgelerinde görülür. Yıllık sıcaklık farklaı çok yüksektir. Toprak nemlidir ve kışları yağışlar kar şeklindedir. Yıllık yağışın önemli bir kısmı serin geçen yaz döneminde düşler. Özellikle Kanada ve Sibirya bu biyomun geniş yer kapladığı alanlardır. Sıcaklığın çok düşük olduğu bu bölgelerde Çam, göknar ve ladin gibi üşük sıcaklıklara dayanıklı iğne yapraklı ağaçlardan oluşan tayga (boreal) ormanları bu biyom içerisinde yer almaktadır. 

Hayvan Türleri: Kurt, samur, vizon, geyik, vaşak, kunduz, boz ayı, karibu, kar tavşanı, baykuş, böcek

ve kuş türleri bunlardan bazılarıdır 

Tundra Biyomu: Sıcaklığın sadece birkaç ay 0 °C'nin üstüne çıktığı ve kışın donan toprağın yazın çözüldüğü tundra ikliminde görülür. Bu biyom; yazın toprağın üst kısmındaki buzların çözülmesiyle ortaya çıkan otsu, yosunsu, liken ve yer yer çalılardan oluşur.

Hayvan Türleri: Kutup tilkisi, ren geyiği, kutup ayısı, misk öküzü, kurt, karibu, palyaço ördek ve kar kuşları bunlardan bazılarıdır

Kutup Biyomu: Sıcaklığın yıl boyunca 0 ºC'nin altında olduğu, buzul örtüleriyle kaplı ve bitki örtü­sünden yoksun kutup bölgelerinde görülür. 

Hayvan Türleri: Kutup ayısı, kutup tilkisi, fok, penguen bunlardan bazılarıdır 

Dağ Biyomu: Himalaya, And, Alp, Kayalık vb. dağların yüksek kesimleriyle düşük sıcaklık şartlarının hâkim olduğu alanlarda görülür. Bu biyom; iğne yapraklı ormanlar, alpin çayırları ve bitki örtüsünden yoksun alanlardan oluşur.

Hayvan Türleri: Dağ keçisi, tibet öküzü, kartal, kar tavşanı, kurt ve kar parsı bunlardan bazılarıdır

Tatlı Su Biyomları: Akarsu ve tatlı su göllerinden oluşan bu biyom; saz, kamış, nilüfer, bitkisel plankton vb. bitki türlerine sahiptir.

Hayvan Türleri: Balıklar, kurbağalar, solucanlar, yengeç ve böcek türleri bunlardan bazılarıdır

Tuzlu Su Biyomları: Deniz ve okyanus gibi tuzlu sularda yaşayan canlıların oluşturduğu bu biyom; yosun, plankton vb. bitki türlerine sahiptir. Tuzlu su biyomlarının tuzluluk ve sıcaklık değerleri birbirinden farklıdır.

Hayvan Türleri: Yunus, balina, midye, yengeç, denizanası, ahtapot, denizyıldızı, hayvansal planktonlar ve balık türleri bunlardan bazılarıdır

Biyom	İklimi	Bitki Örtüsü	Hayvanlar
Tropikal Yağmur Ormanları Biyomu	Ekvatoral iklim	Sürekli yeşil kalan, yay van yapraklı ağaçlardan oluıan ormanlar, otsu ve uzun boylu bitkiler	Fil, ıempanze, orangutan, yarasa, kartal, yılan, kertenkele, kurbağa, domuz, antilop,kaplan, jaguar, leopar, yılan, diğer kuş türleri, kelebek türleri, böcek türleri
Savan Biyomu	Suptropikal iklim	Yüksek boylu otlar, yer yer ağaçlar, çalılar	Zebra, zürafa, babun, aslan, çita, Afrika vahıi köpeği, bizon, firavun faresi, deve kuıu, timsah, geyik, antilop
Çöl Biyomu	Çöl iklimi	Su tutabilen bitkiler (kaktüs vb.), çalılıklar	Deve, yılan, kertenkele, örümcek, yarasa, yer sincabı, akbaba, karınca, çöl kurbağası, bazı böcek ve kuı türleri
Yaprak Döken Orman Biyomu	Ilıman Okyanus İklimi	Sonbaharda yapraklarını döken ağaçlardan oluşan ormanlar, orman altı florası	Kartal, ayı, sincap, fare, gelincik, samur, sansar, karaca, geyik, çakal, köstebek, kurbağa, timsah, sürüngen, kuı ve böcek türleri
Çalılık Biyomu	Akdeniz İklimi	Çalılık ve bodur ağaçlar	Çakal, yabani koyun, keçi, tavıan, kurt, çalıkuıu, tilki, puma, kokarca, böcek ve kuş türleri
Ilıman Çayır Biyomu	Orta Kusak Karasal İklim	Çeşitli otlar (step, çayır, pireri)	Lama, bizon, antilop, zebra, zürafa, fil, geyik, kanguru, yırtıcı kuşlar, bufalo, yabani at
İğne Yapraklı Orman Biyomu	Sert Karasal İklim	Tayga, boreal ormanları	Samur, vizon, vaıak, kunduz, geyik, ayı, til ki, kartal, kurt, baykuı, su samuru, kar tavıanı, kutup porsuğu, kuı ve böcekler
Tundra Biyomu	Tundra iklimi	Ağaçsız, kaya yosunları, likenler, otlar ve bazı küçük çalılar	Kutup tilkisi, ren geyiği, tilki, kar kuıları, misk öküzü, boz ayı, kutup ayısı, karibu, palyaço ördek, bazı kuı ve böcek türleri (yaz dönemi)
Kutup Biyomu	Kutup iklimi	Bitki örtüsü yok	Kutup ayısı, kutup tilkisi, penguen, fok
Dağ Biyomu	Dağlık Karasal İklim	Dikey yönde değiıen iğ- ne yapraklı orman, bitki örtüsünden yoksun alan	Kartal, dağ keçisi, tibet öküzü (yak), kar tavıanı, yırtıcı hayvanlar
Su Biyomu	Deniz Biyomu	Bitkisel planktonlar	Çeşitli balık türleri, midye, yengeç, balina,yunus, deniz anası, ahtapot, deniz yıldızı,hayvansal plankton vb
	Tatlı Su Biyomu	Saz, kamiş, nilüfer gibi bitkiler ve bitki plankton ları	Balıklar, kurbağalar, bazı böcek türleri, solucanlar, yumuşakçalar

Aşağıdaki dünya haritasında biyomların bulunduğu alanlar numaralarla gösterilmiştir. İsimleri verilen

biyomlarla ilgili numaraları eşleştiriniz

Bu içerik e-cografyahane yazarları tarafından üretilmiştir.