Su Döngüsü( Hidrolojik Döngü)

Su Döngüsü

Hiç düşündünüz mü! Yer altı suları neden bitmiyor? Akarsuların sürekli olarak taşıdıkları bu sular
nereden geliyor? Göllerde yıllarca buharlaşma olduğu hâlde bu sular neden tükenmiyor?

Su molekülleri; güneş enerjisi ve yer çekiminin etkisiyle litosfer, hidrosfer, atmosfer arasında hareket eder. Yani denilebilir ki su döngüsünün motorları güneş ve yerçekimidir. Bu hareket sonucunda su döngüsü denilen büyük bir sistem oluşur. Okyanuslar, gezegenimizin su çevriminde önemli rol oynar. Yeryüzün-deki suların buharlaşması ile oluşan nem, yoğuşarak bulutları meydana getirir. Atmosferik hareketlerden olan yağışlar, suyun tekrar tekrar kullanıldığı bu çevrimin önemli bir parçasını oluşturur. Bir yağmur damlacığı yılda birçok kez buharlaşıp yeniden yağış olarak yeryüzüne döner. Böylece yaklaşık 4 milyon km3 su, karalar ile atmosfer arasında hareket eder.

Canlılar için yaşam kaynağı olan su, biyosferde en çok bulunan madde olup yeryüzünün %71'ini kaplamaktadır. Dünya üzerindeki suların %97’sini okyanus ve denizlerde bulunan tuzlu sular, %3'lük kısmını ise göl, akarsu, yer altı suyu ve buzullar şeklinde bulunan tatlı sular oluşturmaktadır. Vücutlarının önemli bir bölümü sudan oluşan canlılar, hayatlarını devam ettirebilmek için suya ihtiyaç duyar. Yeryüzündeki suların çok az kısmı tatlı su özelliğinde olup insanların kullanımına uygundur. Okyanuslar ve denizler, yeryüzünün en önemli su depolarıdır. Yeryüzünde bulunan sular, sıcaklığın etkisiyle buharlaşarak atmosfere karışır ve buradaki bazı faaliyetler sonucunda yağış  olarak tekrar okyanus ve denizlere döner. Buharlaşan suların bir kısmı da rüzgârlarla taşınıp karalara yağmur, kar ve dolu olarak düşer. Yağışlarla yeryüzüne ulaşan suyun bir kısmı, buharlaşarak tekrar atmosfere dönerken bir kısmı da yüzeysel akış veya yer altı akışı ile göl ve denizlere ulaşır. Yeryüzünde bulunan sular; hidrosfer, litosfer, atmosfer ve biyosfer arasında sürekli yer değiştirir. Suyun sıvı, katı ve gaz hâlde yeryüzü ile atmosfer arasında sürekli yer değiştirmesine hidrolojik döngü ya da su döngüsü denir. Bitki ve hayvanlar da terleme yoluyla su buharının atmosfere ulaşmasını sağlayarak su döngüsüne katkıda bulunur. 

Kısaca Suyun su küre, hava küre, taş küre ve canlı küre arasında yer değiştirmesine su döngüsü denir. Su döngüsü sırasında su, sürekli hâl değiştirmektedir. Bu hâl değişikliği, katı sıvı ve gaz şeklinde olmaktadır.

Etkinlik:

1. Aşağıdaki tabloda yer alan terimleri su döngüsü resmi üzerindeki kutucuklara yazarak su döngüsünün nasıl gerçekleştiğini açıklayınız.
2. Eğer su döngüsü gerçekleşmeseydi iklimlerde ve yeryüzünde ne gibi değişiklikler meydana gelirdi? Tartışınız.  

Buharlaşma	Suyun sıvı halden gaz ve buhar haline dönüşmesidir. Okyanuslar, göller ve nehirler buharlaşma yoluyla atmosferdeki nemin yaklaşık %90’ını karşılar
Terleme	Bitkilerin terlemesi ile oluşan buharlaşmadır Atmosferdeki nemin yaklaşık %10’unu karşılar.
Yoğuşma	Havadaki su buharının sıvı hale geçmesidir. Yoğuşma, bulutları oluşturur.
Yağış	Suyun bulutlardan katı veya sıvı halde yeryüzüne geri dönmesidir.
Yüzey akışı	Kar, buz erimeleri, yağışlar sonucu oluşan su ve bazı kaynak sularının eğim doğrultusunda akışıdır. Karalar yer yüzeyine düşen yağışın çok büyük bir bölümünü akarsularla okyanuslara taşınır
Yer altı akışı	Suyun yer altında oluşturduğu kanallar aracılığıyla akışa geçmesidir.

Sudaki bu döngü olmasaydı, bitkiler ihtiyaç duydukları suyu bulamayacakları için yeryüzü bitkiden yoksun kalırdı. Bitkinin olmaması, diğer canlı türlerinin yaşamasını olanaksız kılardı. Buna göre yeryüzündeki yaşamın ana kaynağı, su döngüsüdür.

Su ekosistemlerinin ögelerinden biri de yapay göllerdir. Bunlar içinde en yaygın olanı baraj gölleridir. Baraj gölleri çeşlitli nedenlerle yapılır. Hidroelektrik enerjisi üretmek, tarım alanlarını sulamak, içme ve kullanma suyu elde etmek, akarsuyun rejimini kontrol altına almak barajların yapılış amaçlarındandır. Baraj gölleri, kuruldukları yerlerde ekosistemi önemli ölçüde etkilemektedirler. 

Bu içerik e-cografyahane yazarları tarafından meb ders kitaplarından yararlanarak üretilmiştir.