10.Sınıf Konu

10. Sınıf Konularımız

1. Dünyanın Tektonik Oluşumu ve Levhaların Hareketleri

DÜNYA'NIN TEKTONİK OLUŞUMU

        Dünya'nın ne zaman, nasıl oluştuğu hakkında çeşitli fikir ve kuramlar ileri sürülmüştür. Bu düşüncelere göre Dünya, günümüzden yaklaşık 4,6 milyar yıl önce kızgın gaz ve toz bulutlarının sıkışması sonucu oluşmuş ve ekseni etrafında dönerek soğumaya başlamıştır. (Big Bang teorisi) Yoğunluğu ve sıcaklığı fazla olan maddeler Dünya'nın merkezinde toplanmış, az olanlar ise dış kısmında kalmıştır. Bunun sonucunda Dünya; yoğunluk ve sıcaklık bakımından yer kabuğu, manto ve çekirdek olmak üzere üç katmandan oluşmuştur.

Devamı

2. Türkiye'nin Jeolojik Özellikler ve Zamanlar

      TÜRKİYE’NİN GENEL JEOLOJİK ÖZELLİKLERİ

      Türkiye’nin jeolojik geçmişine bakıldığında bütün jeolojik zamanlara ait arazilere rastlamak mümkündür. Bahsedilen durum, ülkemizin jeolojik ve jeomorfolojik özellikler bakımından oldukça zengin olmasını sağlamıştır.

    Türkiye’nin bulunduğu alanda her jeolojik zamana ait araziler vardır.

      1- Birinci Jeolojik Zaman:

      ✦ Ülkemizde Paleozoik’e ait arazilere Yıldız Dağları, Zonguldak çevresi, Menderes Menteşe arası, Anamur Alanya arası, Bitlis ve Kırşehir çevresinde rastlamak mümkündür.
✦   I. Zamandan bu güne geçen çok uzun süreçte, kıvrılmış, kırılmış yer yer de metamorfoza uğramıştır. İlk günkühalinden bütünüyle değişmiş, sert kayaçlardan meydana gelen böyle arazilere masif adı verilir.

Devamı

3. İç Kuvvetler

Yeryüzü şekillerinin bir kısmı, oluşumları için gerekli olan enerjiyi mantodaki konveksiyonel  akımlardan alır. Bu enerjinin sonucunda meydana gelen iç kuvvetler yeryüzü şekillerinin oluşmasını sağlar.

İç kuvvetlerin oluşumu sürecinde yer kabuğunda meydana gelen hareketlere tektonik hareket adı verilmektedir. 

Enerjisini yerin içinden alan ve yeryüzünde kıtaları, dağları, depremleri, volkanizmayı oluşturan bu tektonik hareketlere İÇ KUVVETLER adı verilir.

Devamı

4. Kayaçlar ve Yerşekilleri

KAYAÇLAR

Kayaç (taş), bir ya da birden fazla mineralin birleşmesinden oluşan katı ve doğal bir maddedir. Kuvarsit ve mermer tek bir mineralden, granit ve bazalt gibi kayaçlar ise birden fazla mineralden oluşmaktadır. Kayaçları inceleyen bilim dalına petrografi denir.  

İnsanlar geçmişten tarihlerden bugüne kayaçlardan yararlanmış kap kaçak süs eşyaları savaş aletleri kale yapımı mesken inşa etme de ve enerji ihtiyacını karşılamada ve sanayide hammadde olarak yer yüzünü oluşturan kayaçlardan yararlanmışlardır.

Devamı

5. Türkiye'de İç Kuvvetler

TÜRKİYE'DE İÇ KUVVETLER  

Türkiyenin bulunduğu yerkabuğunun şekillenmesinde ve oluşmasında Epirojenez(Kıta Oluşumu), Dağ Oluşumu(Orojenez), Faylanma(Deprem), ve Volkanizma etkli olan dış kuvvetlerdir. 

Bu hareketleri Anadolu Katı kabugunun altındaki hareketli olan magmadaki konveksiyonel akıntılar 

 oluşturmaktadır.

Devamı

6. Dış Kuvvetler-Akarsu Aşınım ve Birikim Şekilleri

DIŞ KUVVETLER

Enerjisini Güneş’ten alan, yeryüzünü aşındırma, taşıma, biriktirme yoluyla şekillen-diren kuvvetlere DIŞ KUVVETLER denir.  Dış kuvvetler faaliyetlerini; aşındırma, taşıma ve biriktirme olmak üzere üç aşamada gerçekleştirir. Dış kuvvetler yıkıcı kuvvetlerdir.  Akarsular, yeraltı suları, rüzgarlar, buzullar, dalgalar, akıntılar ve gel-git dış kuvvetlerdir.

Devamı

7. Dış Kuvvetler- Karstik Aşınım ve Birikim Şekilleri

KOLAY ERİYEN KAYAÇLAR VE KARSTİK ŞEKİLLER

-Kalker (Kireçtaşı)

-Jips (Alçıtaşı)

-Kaya tuzu

gibi suda çözünebilen kalsiyum karbonatlı kayaçların yaygın olduğu bölgelerde oluşan şekillere KARSTİK ŞEKİLLER denilir..

Devamı

8. Dış Kuvvetler- Rüzgar Aşınım ve Birikim Şekilleri

1)Rüzgarlar 

Kurak ve yarı kurak iklim bölgelerinde etkilidir.

Rüzgar aşınım şekilleri

1.Mantar kaya

2.Tafoni

3.Şahit Kaya

4.Yardang

Devamı

9. Dış Kuvvetler- Buzul Aşınım ve Birikim Şekilleri

BUZULLARIN OLUŞTURDUĞU ŞEKİLLER

Kutuplara yakın yerlerde ve dağların yüksek kesimlerinde hava sıcaklığı düşük olduğu için, yıl içerisinde yağan kar erimeyerek birikir.Yıl boyu düşük sıcaklıktan dolayı erimeden geriye kalan karlara kalıcı kar ya da toktağan kar denir.

Devamı

10. Dış Kuvvetler- Dalga Aşınım ve Birikim Şekilleri

DALGA

Deniz yüzeyinde rüzgarın etkisiyle meydana gelen salınımlara dalga denir. Dalgaların oluşmasında, rüzgarlarla birlikte gelgit ve deniz tabanlarında meydana gelen deprem, heyelan ve volkanizma  gibi olaylar da etkili olur. Dalgalar çarptıkları yüksek kıyıları alttan aşındırır.

Devamı

11. Su Kaynakları

SU KAYNAKLARI

Suyun Kaynağı Suyun bulunduğu her tür ortam Su küre( hidrosfer) dir. Dünya’daki su kaynaklarını okyanuslar, denizler, göller, akarsular, kar ve buzullar ile yer altı suları oluşturur. Yeryüzündeki sular sürekli bir döngü içerisindedir. Tüm su kaynaklarından sıcaklığın etkisiyle buharlaşır ve tekrar yağış olarak yeryüzüne düşer. Irmakları, denizleri, gölleri ve yer altı sularını besler. .

Devamı

12. Dünyadaki Su Kaynaklarının Dağılımı

DÜNYA'DAKİ SU KAYNAKLARININ DAĞILIMI

Yeryüzündeki su kaynaklarının yaklaşık %97' sini; suları tuzlu olan deniz ve okyanuslar; %3'lik kısmını ise buzullar, yer altı ve yer üstü suları oluşturmaktadır. Tatlı suların yaklaşık %99,7'lik kısmı buzullar ve yer altı sularında bulunmaktadır. Dolayısıyla yeryüzündeki tatlı suların çok az bir kısmı yani %0,3'ü yüzey sularından oluşmaktadır.  İnsanların doğrudan yararlandığı tatlı yüzey sularının oranı dağılımı grafikde Göller %87 Bataklıklar %11 ve Nehirlerin ise %2 dir. İnsan hayvan ve bitkilerin yaşamı için gerekli olan su tatlı sulardır.

Devamı

13. Okyanuslar ve Denizler

Okyanus ve Denizler  

Kıtalar arasındaki büyük çukurları dolduran su kütlelerine okyanus denir.  Kıtaların kenarında yer alan veya  bir kıtanın iç kesimlerine kadar sokulmuş okyanus ile bağlantılı ancak okyanustan daha küçük su kütlelerine de deniz adı verilir. Denizler, kenar deniz ve iç deniz olmak üzere ikiye ayrılır. Kıtaların kenarında yer alan, okyanuslardan eşiklerle ayrılmış ancak geniş boğazlarla okyanuslara bağlantısı olan denizlere kenar deniz adı verilir. Çin Denizi, Japon Denizi ve Kuzey Deniz kenar denizlere örnek verilebilir.

Devamı