Okyanus ve Denizler

Okyanus ve Denizler  

Kıtalar arasındaki büyük çukurları dolduran su kütlelerine okyanus denir.  Kıtaların kenarında yer alan veya  bir kıtanın iç kesimlerine kadar sokulmuş okyanus ile bağlantılı ancak okyanustan daha küçük su kütlelerine de deniz adı verilir. Denizler, kenar deniz ve iç deniz olmak üzere ikiye ayrılır. Kıtaların kenarında yer alan, okyanuslardan eşiklerle ayrılmış ancak geniş boğazlarla okyanuslara bağlantısı olan denizlere kenar deniz adı verilir. Çin Denizi, Japon Denizi ve Kuzey Deniz kenar denizlere örnek verilebilir. Okyanuslara boğazlar aracılığıyla bağlantısı olup kıta içlerine sokulan denizlere de iç deniz denir. Baltık Denizi, Akdeniz, Karadeniz ve Kızıldeniz iç denizlere örnek gösterilebilir.

 Aşağıda dünya dilsiz deniz ve okyanus haritası verilmiştir. Harita üzerinde yer alan numaralarla deniz, körfez ve okyanus isimlerini örnekteki gibi yerleştiriniz.

Okyanuslarla denizler arasında bazı belirgin farklar vardır. Denizlere göre daha büyük ve derin su kütleleri olan okyanuslar, karaların sıcaklık koşullarından daha az etkilenir ve tuzluluk oranları daha az değişir. Tuzluluk oranları okyanuslarda genellikle ‰33-37, denizlerde ise ‰10-43 arasında değişmektedir.Ayrıca okyanuslarda dalga, gelgit ve akıntı gibi su kütlelerinin oluşturduğu hareketler, denizlere göre daha belirgin ve etkili olmaktadır.

Deniz ve okyanus suları, tuzlu olduğundan içme ve sulama suyu olarak kullanıma uygun değildir. Bu sular, enlemin etkisine bağlı olarak farklı kimyasal ve fiziksel özelliklere sahiptir. Ekvator’dan kutuplara doğru gidildikçe deniz suyu sıcaklığı azalır, buna bağlı olarak tuzluluk oranında azalma görülür.

Deniz ve okyanus suları, tuzlu olmalarına rağmen milyonlarca farklı hayvan ve bitki türü içindoğal yaşam alanıdır. Bunun dışında, okyanuslardaki su buharının önemli bir kısmını oluşturarak yağışlara neden olmaktadır. Yağış oluşumuna etkileri bakımından okyanus suları, karada yaşayan canlılar için de önemli bir yaşam kaynağı durumundadır.

 Aşağıdaki okyanus ve denizlerin hangisi iç deniz, hangisi kenar denizdir? Karşılarına yazınız.

1. Atlas Okyanusu................... 5. Hint Okyanusu ..................9. Büyük Okyanus ............

2. Kuzey Buz Denizi................ 6. Akdeniz ............................ 10. Karadeniz .....................

3. Karayip Denizi .................... 7. Çin Denizi .........................11. Umman Denizi .............

4. Kızıl Deniz ........................... 8. Manş Denizi......................  

Bu içerik e-cografyahane yazarları tarafından meb kitaplarından yararlanarak üretilmiştir.