NEMİN YAĞIŞA DÖNÜŞÜMÜ

NEMİN YAĞIŞA DÖNÜŞÜMÜ

Nem: Atmosfer içerisinde bulunan katı, sıvı, gaz halindeki suyun tamamına( hidrosfer=Su küre)  denir.

Nem İle İlgili Terimler

A)Mutlak Nem (var olan nem)

Belli bir sıcaklıkta 1m³ hava içerisinde ölçümün yapıldığı anda var olan nem miktarıdır.

Nemin kaynağı; okyanuslar, denizler, bataklıklar, göller, akarsular (hidrosfer-suküre)

*Kutuptaki çöller soğuk, mutlak nem az buharlaşma az havada nem az.

Çöller çok sıcak mutlak ne çok az çünkü buharlaşacak nem kaynağı( göl deniz vb) yok

Su kaynağına yakınlık mutlak nem de çok önemlidir. Sıcaklık arttıkça mutlak nem artar fakat su kaynağına yakınsa daha fazla nem olur.

·        Higrometre, nem ölçer.

     ·        Buharlaşma miktarını ölçen alete evaporimetre denir

B)Maksimum Nem

Havanın belli bir sıcaklıkta taşıyabileceği maksimum nem miktarıdır. Sıcaklık arttıkça, havanın nem taşıma kapasitesi artar. Yani sıcaklıkla nem arasında D.O. vardır.

C)Bağıl Nem (nispi, Oransal Nem)

Herhangi bir sıcaklıkta hava içinde bulunan nem miktarının aynı sıcaklıkta o havanın bulundurabileceği nem miktarına oranıdır.

Mutlak nemin max. Neme oranıdır.

Sıcaklık T.O.’ dır. Sıcaklık arttıkça bağıl nem azalır.

      

Şimdi Nem Kavramlarını Kitabınızdaki etkinlikten yola çıkıp somutlaştıralım.

Aşağıdaki benzetmeyi okuyarak soruları cevaplayalım.

Sınıfta 15 sıra var.

Her sıraya en fazla 2 kişinin oturacağını düşünürsek sınıfın maksimum öğrenci kapasitesi 30 olur. Eğer sınıfın maksimum öğrenci kapasitesini arttırmak istersek sınıfı genişletmemiz gerekir.  En çok 30 kişilik kapasitesi olan sınıfta diyelim ki bugün 24 öğrenci var.

O hâlde sınıfın doluluk oranı=(24.100)/30 = % 80’dir.

En fazla 30 kişi alabilecek olan sınıfa 33 öğrenci gelirse 3 öğrenci ayakta kalır

veya bunların dışarı çıkması gerekir.

Yani sınıfın doluluk oranı= (33.100)/30=% 100’ü geçerdi.

Bu örnek olayda anlatılanları nemle ilişkilendirelim.

Sınıfın en fazla 30 öğrenci alabilmesi: max nem

Sınıfın öğrenci kapasitesini arttırmak için genişletilmesi: sıcaklık

Sınıfta bugün var olan 24 öğrenci: mutlak nem

Sınıfın % 80’lik doluluk oranı:bağıl nem

30 kişilik sınıfa 33 öğrencinin gelmesi sonucu sınıfın doluluk oranının % 100'ün üzerine çıkması: yağış

Sınıftaki % 20’lik boş sıra: nem açığı

Yoğuşma Ürünleri

Bağıl nem %100 olduğunda atmosferdeki nem katı ve sıvı hale dönüşür.

Yağış olarak yeryüzüne düşer.

Yoğuşmanın ilk başlangıcı bulutlardır.

Bulutlar yüksekliğine göre 3’ e ayrılır:

Alçak bulutlar(Kümülüs):   

3000 m. Yükseklikte oluşur. Koyu, kalın ve siyah görünür.

Orta bulutlar(Stratüs):                  

3000-6000 arasında görülür. Küme küme görülür ve beyaz renklidir. Orta bulutların diğer adı, kümülüstür.

Yüksek bulutlar (Sirüs):                

6000 m üstünde görülür. Yükseklere çıkıldıkça nem iyice azaldığından tüy gibi görülür. Buz halindedir.

•            0°C altında havada olanlar

                   Dolu   Kar

•            0°C üstünde havada olanlar

               Yağmur Bulut

                                                                               

•           0°C altında yeryüzünde olanlar

                Kırağı Kırç

•            0°C üstünde yeryüzünde olanlar

                Çig

Sis

Sıcak ve soğuk karakterdeki hava akımlarının karşılaştığı yerde oluşur.

Bulutun yeryüzündeki halidir.

Yerdeki bulut kümsesine sis denir.

Yağış bırakan her bulut, nimbüs adını alır.

0°C’nin altında yeryüzünde yavaş yavaş soğursa kar, hızla yükselerek soğursa dolu oluşur. 0°C’nin üstünde havada yoğuşursa yağmur oluşur.

Atmosferdeki su buharının yoğunlaşarak sıvı ya da katı biçimde yeryüzüne düşmesine yağış denir.

Yağış türleri:

Çiğ: Yerin soğuyan kısımlarında sıcaklığın 0 C nin üzerinde doyma noktasına ulaşması ile oluşan su damlacıklarıdır.

Özellikle bahar aylarında görülür.

Kırağı: Sıcaklığın 00 altında yeryüzünün soğuyan kısımlarında su damlacıkları şeklinde değil de çok ufak ince buz kristalleri şeklinde yoğunlaşmasıdır.

Kırç: Havanın yere değen alt kısmında sıcaklığın 0 C nin altına düşmesi ile oluşan ince buz kristalleri yığınıdır.

Buz kristalleri 2-3 cm iriliğinde iğneler veya dişler halindedir.

Yağmur: Havadaki nemin su damlacıkları şeklinde 0 C nin üzerinde yoğunlaşması ile oluşur.

Kar: Bulutu oluşturan küçük su taneciklerinin yükseklerde sıcaklığın 0 C nin altına düşmesi ile kristalleşmesi ve yoğunlaşmanın kristaller şeklinde gerçekleşmesidir.

Dolu: Bulutu oluşturan küçük su taneciklerinin yükseklerde sıcaklığın aniden 0 C nin altında donması ile meydana gelir.

HAVA KÜTLELERİ VE CEPHELERİ

Hava Kütlesi

Hava kütlesi, atmosferin sıcaklık ve nem bakımından benzer özellik gösterin geniş parçalarıdır. Örneğin Basra’dan gelen sıcak ve kuru hava kütlesi. Balkanlar’dan gelen soğuk ve yağışlı hava kütlesi gibi.

Eğer bir hava kütlesi;

Soğuk bir hava kütlesi ile karşılaşırsa

Soğuk bir bölgeden geçerse

Yükselmeye uğrar ise yoğunlaşır.

Eğer bir hava kütlesi;

Sıcak bir hava  ile karşılaşırsa

Sıcak bir bölgeden geçerse

Alçalmaya uğrarsa yoğunlaşmaz

YAĞIŞ OLUŞUMLARI

1)Konveksiyonel Yağış(Yükselim)

Kara yüzeylerinin fazla ısındığı ilkbahar ve yaz aylarında ısınan hava yükselir, soğur ve yoğunlaşması ile yağış meydana gelir.

En fazla ekvatoral bölgede, orta kuşak karalarının iç kısımlarında İlkbahar ve Yaz aylarında görülür.

Ekvatoral bölgede ve Ülkemizde İç Anadolu bölgesinde İlkbahar ve Yaz başlarında öğleden sonra görülen kırk ikindi yağmurlarıdır.

2)Orografik (Yamaç) Yağışları

Denizden gelen nemli hava dağa çarpar, yükselir, soğur, yoğuşur ve yağış olur. Muson yağışları örnektir.

Dünyada en fazla güneydoğu Asya, orta kuşakta karaların batı kıyıları

Ülkemizde de Toroslar, Karadeniz Dağlarında görülür.

3)Frontal (Cephe) Yağışları

Farklı karakterdeki iki hava kütlesi karşılaşır, sıcak hava soğuk havanın üzerinde ilerler, yükselir, soğur, yoğuşur ve yağış oluşur. Buna cephe yağışları denir.

En fazla 60° enlemleri çevresinde görülür. (Batı, Avrupa, Orta Avrupa ile okyanus ikliminde her mevsim görülür.) Ülkemizde Akdeniz İklim bölgelerinde kış aylarında görülür

Kışın yağışlı, yazın kurak olmasının nedeni; cephenin kışın kurulması yazın kurulmamasıdır.

RÜZGARLAR VE ÇEŞİTLERİ

RÜZGARLAR

YB merkezinden, AB merkezine doğru oluşan hava akımına rüzgar denir. Rüzgar her zaman YB' den AB' ye doğru eser.

1)Basınç Farkı

Basınç farkı ne kadar fazlaysa rüzgarın hızı da o kadar fazladır. 

2)Basınç Merkezler Arasındaki Uzaklık

Basınç merkezleri arasındaki uzaklık ne kadar yakınsa rüzgar o kadar hızlı eser, ne kadar uzaksa rüzgar o kadar yavaş eser.

3)Kara ve Denizlerde Rüzgarın Hızı Değişir

Karalarda sürtünme, engel,(bitkiler, ağaçlar, binalar) fazladır. Rüzgarın hızını keser. Denizlerde ise engel yoktur, hızlı eser.

4)Günlük Hareket

Dünya'nın kendi etrafında hareketi sonucunda rüzgarlar(kariyolis kuvveti) sapmaya uğrar. Bu sapma Rüzgarın hızı azaltır.

RÜZGARIN YÖNÜNÜ ETKİLEYEN FAKTÖRLER

1)Basınç Merkezlerinin Konumu 

Rüzgar her zaman YB den AB ye doğru eser. Basınç merkezlerinin konumu rüzgarın yönünün etkiler.

2)Yer Şekillerinin Uzanış Yönü 

Yer şekillerinin uzanış yönü, hakim rüzgar yönünün etkiler. Hakim rüzgar yönü kuzey-güney yönlüdür

3)Dünya'nın Hareketi

Dünya batıdan doğuya doğru döner. Bu yüzden rüzgarların yönünde sapmalar oluşur. KYK' de esiş yönünün sağına, GKY' de esiş yönünün soluna sapar.

RÜZGAR ÇEŞİTLERİ

Yeryüzündeki sürekli rüzgârların başlıcaları:

Alizeler: 30° kuzey ve güney enlemleri çevresindeki dinamik yüksek basınç (DYB) kuşağından Ekvator çevresindeki termik alçak basınç

(TAB) kuşağına doğru eser. Daha çok koriyolis kuvvetinin etkisiyle Kuzey Yarım Küre'de esme yönünün sağına, Güney Yarım Küre'de ise soluna doğru sapma gösterir. Alize rüzgârlarının hızı ortalama 15-40 km/saattir. Estikleri kuşakta sıcak okyanuslar üzerinden geçerken alttan nem alırlar. Yönlerindeki sapma nedeniyle de kıtaların doğu kıyılarına bol yağış bırakırlar.

Batı Rüzgârları: 30° kuzey ve güney enlemleri çevresindeki yüksek basınç kuşaklarından 60° enlemlerindeki alçak basınç kuşaklarına (polar cephe) doğru eserler. Bu rüzgârlar, sapma yönünden dolayı kıtaların batı kıyılarında etkili olurlar ve buralara bol yağış bırakırlar.

Kutup Rüzgârları: Kutuplardaki termik kökenli yüksek basınç (TYB) alanlarından 60° enlemlerindeki polar cepheye (DAB) doğru eserler. Kutuplar üzerinden gelen bu rüzgârlar, çok soğuk etki yaparlar.

B)Mevsimlik Rüzgârlar

Kara ve denizlerin bu özelliğine bağlı olarak bazı rüzgârlar mevsimlere göre yön değiştirir. Bu rüzgârların en çok bilineni musonlardır.

Yaz Musonları:Yazın denizler karalara göre daha serin ve YB alanı, karalar ise denizlere göre daha sıcak ve AB alanıdır. 

Bu nedenle denizlerden karalara doğru serin ve nemli rüzgârlar eser Bu rüzgârlar, kıyıya yakın dağ yamaçlarına bol yağış bırakır ve sık sık sellere neden olur. Dünya'nın en çok yağış alan yerleri, Hindistan'da Muson bölgesindedir.

Kış Musonları: Kışın karalar daha soğuk ve YB alanı, denizler daha sıcak ve AB alanıdır. 

Bu nedenle kış musonları karalardan denizlere doğru soğuk ve kuru rüzgârlar olarak eser.

Muson Rügarlarının Özellikleri

• Oluşumunda yıllık hareket (eksen eğikliğii) ile kara ve denizlerin farklı ısınıp soğuması etkilidir.

• Yazın denizden estiklerinden bol nem taşırlar ve karalara bol yağış bırakırlar 

• Kışın karalardan estiklerinden kurudurlar ve adalar hariç yağış b›rakmazlar.

• Estikleri bölgelerin iklimini etkilerler.

c)Yerel Rüzgarlar 

1)Meltem Rüzgarları: Komşu iki bolge arasmda çok kısa sureli basınc degişiklikleri ortaya çıkabilir. Bir gun, bir hafta gibi kısa surelerde etkili olan bu basınç merkezlerine yerel basınç, bu alanlar arasında esen ruzgarlara yerel rüzgarlar denir.

Deniz Meltemi:

Gündüz, karalar denizlere göre daha çok ısınmaktadır. Bu nedenle karalarda AB alanı oluşurken, denizlerde YB alanı oluşur. Bu nedenle rüzgar denizden karaya doğru eser. 

Kara Meltemi:

Gece, karalar daha çabuk soğurken, denizler daha geç soğur, AB oluşur. Rüzgar, karadan denize doğru eser. 

Vadi Meltemi:

Gündüz, dağlar vadilere göre hızlı ısındığı için dağlar alçak, vadiler yüksek basınç alanına dönüşür. Bu durum rüzgarın vadiden dağa doğru esmesine sebep olur. 

Dağ Meltemi:

Vadiler gündüz almış oldukları ısıyı nemden dolayı gece korurlar. Böylece vadiler AB, dağlar YB alanı olur. Rüzgar da bunu bağlı olarak dağdan badiye doğru eser. 

BASINÇ

BASINÇ

     

Atmosferdeki gazların yer çekiminin etkisiyle yere uyguladığı ağılığa basınç denir. Fakat biz bunu hissetmeyiz. Tariçelli 45° enleminde 0 metrede ve 0°C sıcaklık yaptığı ölçümlerde 760 mm yüksekliğinde civanın 1 cm²'lik yere uyguladığı ağırlık 1033 g olarak ölçmüş. Bu değer m.(milibar) olarak 1013 mb. Gelmiştir. Bu değer normal atmosfer basıncıdır. Bu basıncın üstündekiler yüksek basınç, altındakiler alçak basınçtır. Gazların yoğunluğu etkileyen her faktör, basıncıda etkiler. Yoğunluk fazla ise basınç fazla, yoğunluk az ise,  basınç azdır. Basınç ile havanın yoğunluğu arasında doğru orantı vardır.

Basınç Üzerinde Etkili Olan Faktörler

ISI FARKI

1.) ALÇAK BASINÇ ALANLARINDAKİ HAVA KOŞULLARI

• Isınan ya da atmosferin alt kısımlarında çarpışan hava parselleri yükselir.

• Yükselen hava soğur.

• Soğuyan havanın bağıl nem oranı yükselir.

• Yoğuşma gerçekleşir.

• Bulut oluşur.

• Yağış oluşur.

• Rüzgâr çevreden merkeze doğru eser.

• Bulutlu, yağışlı ve rüzgârlı hava şartları hâkimdir.

2.) YÜKSEK BASINÇ ALANLARINDAKİ HAVA KOŞULLARI

• Soğuyan ya da atmosferin üst kısımlarında çarpışan hava parselleri alçalır.

• Alçalan hava ısınır.

• Isınan havanın bağıl nem oranı düşer.

• Bulutlar dağılır, yağış oluşmaz.

• Rüzgâr merkezden çevreye doğru eser.

• Güneşli, yağışsız ve hafif rüzgârlı hava şartları hâkimdir.

3)Enlem

Ekvatordan kutuplara doğru sıcaklık düştüğü için basınç artar. Ekvatordan kutuplara yer çekimi arttığı için basınç ar

tar.

4)Mevsim

Yaz aylarında hava ısındığında alçak basınç oluşur, kış aylarında yüksek basınç oluşur. Mevsim değiştikçe, basınç değişir.

5)Yer çekimi

Yer çekimi arttıkça, gazların yoğunluğu artar. Yere uyguladığı ağırlıkta artar. Yer çekimi azaldıkça, gazların yoğunluğu azalır. Yere uyguladığı ağırlıkta azalır.

6)Yükselti

Yükseklere çıkıldıkça havanın yoğunluğu azalır. Gazlar seyrekleşir. Çünkü; yerden yükseklere çıkıldıkça, yer çekimi azaldığından gazlar seyrekleşir ve basınç azalır.

Not: Yükseklere çıkıldıkça sıcaklık düşer. Basıncın da bu mantıkla artması gerekir. Fakat basınçta en önemli faktör; yer çekimidir.  O nedenle basınç düşer.

7)Günlük Hareket (Dinamik Etken)

Dünya'nın dönmesinden dolayı 30 ve 60 enlemleri çevresinde dinamik nedenli basınç merkezleri oluşur. 30° enlemleri çevresinde gazlar Dünya'nın dönmesi nedeniyle sıkıştığından ağırlığı artar, aşağı iner. Dinamik nedenli yüksek basınç alanı oluşur. 60 enlemleri çevresinde sıcak ve soğuk hava kütleleri karşılaşır. Sıcak hava, soğuk havanın üzerinde ilerler, yükselici hava hareketi oluşur ve böylece DAB merkezi oluşur.

İKLİM BİLGİSİ

İKLİM BİLGİSİ

 Şeffaf Küre: 

Atmosfer Atmosfer; Dünyayı çepeçevre saran gaz bulutudur. Atmosfer sayesinde göktaşı, meteor taşları Dünya' ya düşmez. Güneş ışınları kırıldığında gökyüzü mavi görünür. Yağmur, kar, dolu vb. Dünya' da görülürken, Ay' da görünmez Ultraviyole ışınlar (mor ötesi) atmosfer sayesinde görülür Ay' da +130, -170 gibi sıcaklık farkları yaşanır. Gündüz çok sıcak, gece çok soğuktur. Dünya' da atmosfer olduğu için ısı daha dengelidir. Yansıma ve kırılma sebebiyle gölgeler Dünya' da daha aydınlıktır. Ay' da ise gölge yerler tam karanlıktır. Atmosfer olmasaydı ses duyulmazdı. Ay' da su buharı yoktur. Ay' da yer çekimi Dünya'nın 1/6 kadardır.

Atmosferdeki Gazların Oranı

Atmosferdeki Gazların Dağılışı

 Not: 

Bu gazlar (N, O2, CO2, metan gazı, su buharı vb.) Yerçekimi olduğu için uzaya kaçıp gidememiştir. Denizdeki balık için su neyse yeryüzündeki canlılar için atmosfer odur. Atmosfer olmasa sudan çıkmış balığa döneriz.

 ATMOSFERİN KATMANLARI

Atmosferin Katları

Troposfer:

Troposfer Atmosferin en alt katıdır. Canlıların içerisinde yaşadığı katmandır. Ortalama kalınlığı 9 ile 16 km arasında değişir. Kalınlığı ekvatordan kutuplara gidildikçe azalır. Atmosferdeki gazların %75' i bu katmandadır. Su buharının %100' ü bu katmandadır. Yağmur, kar, dolu, vb. atmosfer olayları, atmosferin sadece bu katmanında görülürü. Canlı yaşamı için en uygun katmandır. Trohposfer, Güneş'ten gelen ışınlarla ısınmaz. Yere çarpıp, dağılıp, kırılan (difüzyon) ışınlarla ısınır. O yüzden yerden yükseklere çıkıldıkça her 200 metrede 1°C sıcaklık azalır. Karbondioksit de bu katmanda yer alır. 

Stratosfer :

Yerden yüksekliği 50 km'dir. Troposferin üstünde yer alır. Gazların yoğunluğu azalmıştır. O nedenle supersonıc uçaklar atmosferin bu katmanında uçarlar. Bu katman içerisinde "ozonosfer" de bulunur. Sıcaklık - 40 ve - 45 derece arasında olup pek değişmez. Üst sınırı yerden 25–30 km yüksekliktedir.

Ozonosfer: 

Stratosfer içinde yer alan ayrı bir katman.. Güneşten gelen ultraviyole (mor ötesi) ışınlarını süzer. Canlıların yaşaması için zararlı ışınların Dünya' ya ulaşmasını engeller. Bitkilerin fotosentez yaptığı ışık. 

Mezosfer:     

Yıldız kayması olarak bildiğimiz gök taşları (meteor) bu katmanda gazların etkisiyle sürtündüğünden yanar, kül olur. 

Termosfer:

Bölümleri: İyonosfer ve Eksozfer

 İyonosfer 

Atmosferin bu katında yoğunluğu iyice azalmış, havadaki serbest oksijen, (O) Güneş ışınlarının etkisiyle iyonlarına ayrışır ve gazların iletkenliği artar. O yüzden bu katman, radyoların, cep telefonlarının sinyallerinin gönderildiği katmandır. Yani; haberleşme için önemlidir. 

 Eksozfer 

Atmosferin en dıştaki katmanıdır. Yapay uydular buraya yerleştirilir. En hafif gazlar, bu katmandadır.Hidrojen ve Helyum gibi hafif gazlar bulunur. Yer çekimi çok azaldığından gazlar çok seyrektir. Atmosfer ve uzay arasında geçiş alanıdır. Kesin sınırı bilinmemekle birlikte üst sınırının yerden yaklaşık 10,000 km yükseklikte olduğu kabul ed ilmiştir. 

 HAVA OLAYLARI 

 Atmosferde gerçekleşen yağmur, kar, dolu, çiğ, sis, kırağı, kırç bulut oluşumu, rüzgar, şimşek, gök gürültüsü vb. olaylara hava olayı denir.

 Hava Durumu ve İklim 

 Hava Durumu: 

Oldukça dar bir alanda, kısa süre içerisinde (en fazla 1 hafta) görülen atmosfer olaylarına hava durumu denir.

 İklim: 

Oldukça geniş bir alanda, uzun yıllar (40-50 yıl) görülen atmosfer olaylarının ortalama durumuna denir.

 İklim ile Hava Durumunun Farkı 

 Hava Durumu Dar olan Kısa sürede En fazla 1 hafta Günlük Yağmur, kar, dolu.
 İkilm Geniş alan Uzun sürede 30-40-50 yıl Ortalama Yazları sıcak ve kurak kışları ılık ve yağışlı. 

Hava Kütlesi:          

Atmosferin sıcaklık ve nem bakımından aynı özelliği gösteren geniş parçalarına hava kütlesi denir. Örneğin; Sıcak hava kütleleri, Soğuk hava kütleleri Nemli hava kütlesi kurak hava kütlesi vs.

 İKLİMİN ETKİLERİ 

İklim Etkisi

 Fiziki Etmenler 

 Yeryüzü şekillerinin oluşumu (Çöl ve Akdeniz iklimi)
 Kayaçların çözülmesi(Kurak yerlerde fiziksel, nemli yerlerde kimyasal ayrışma olur örneğin maki bozkır.)
Toprak oluşumu türü ve hareketlerini(Akdeniz toprağı ile İç Anadolu toprağı)
Bitki örtüsü(Maki bozkır gibi bölgelere ait farklı bitki örtüleri vardır)
Akarsu debi ve rejimleri(Akdeniz suları ve Karadeniz suları)

İnsanlara Etkileri 

 Kültürlerini(Yemekleri, kıyafetleri,
Yerleşimlerini(Kırsal alanlara göç daha azdır.)
Karakterlerini Fizyolojileri(Ten renkleri )
Beslenme alışkanlıkları
Giyeceklerini(Yazın açık renk kıyafetler, kışın koyu renk kıyafet giyilmelidir.)
Yeryüzüne Dağılışını etkiler

Ekonomik Faaliyetlerine Etkileri 

Tarım(Ekili alanlara yağışlar zarar verebilir.)
Hayvancılık
Ormancılık(Ormanlar Aşırı sıcaktan kuruyup yangınlara sebep olabilir.)
Endüstri Ulaşım(Karlı bölgelerde ulaşım zordur.)
Ticaret( İklimin etkisiyle insanların gelir kaynağına zarar gelebilir)
Turizm ( Soğuk yerlerde kış turizmi sıcak yerlerde deniz turizminin gelişmesine etki eder.)

 İklimin Temel Elemanları 

1. Sıcaklık 

Güneş Enerjisin Atmosfer ve Yeryüzündeki Dağılımı

Atmosfere gelen Güneş enerjisi % 100′dür. Buna Güneş Sabitesi denir. 

Bu enerjinin; 

% 25′i atmosferin etkisiyle geri yansır (refleksiyon) 

% 25′i atmosferin içinde yayılır (difüzyon) 

% 15′i atmosfer tarafından yutulur (absorbsiyon) 

% 8′i yere çarparak yansır (albedo) 

Bu özelliklerin hepsi atmosfer içerisinde enerji kayıplarına neden olurken 

geriye kalan %27′lik kısım yer yüzünün aydınlanmasını ve ısınmasını sağlar. 

İklimin en önemli elemanı sıcaklıktır. Çünkü; diğer elemanlar (basınç, rüzgar, nem, yağış) sıcaklığa bağlı olarak ortaya çıkar. Yeryüzü Güneş' ten gelen ışınlarla doğrudan ısınmaz. Bir kısmı dağılır. Yeryüzünü asıl ısıtan ışınlar yere çarpıp, dağılıp, kırılan ışınlardır. Yani alttan yukarıya doğru ısınır. O nedenle dağların yüksek yerleri daha soğuktur. Eğer doğrudan gelen ışınlarla ısınmış olsaydı, en sıcak yerler, en yüksek noktalar olurdu. Yeryüzünün en önemli ısı kaynağı Güneş' tir. %99' u Güneş, %1' i Magmadır. 

 Sıcaklığın Dağılışına Etki Eden Faktörler 

 1)Güneş Işınlarının Geliş Açısı

 Bir yere Güneş ışınları ne kadar dik gelirse o kadar çok ısınır, az aydınlanır. Ne kadar eğik gelirse o kadar az ısınır, çok aydınlanır. 

a)Yerkürenin Şekli (Enlem) 

Enlem -Sıcaklık ilişkisi

 Dünya'nın şekli geoit olduğu için ekvatora dik, kutuplara eğik açıyla gelir. O nedenle sıcaklık, ekvatordan kutuplara doğru azalır. 

b)Dünya'nın Günlük Hareketi 

Günlük Hareket Sıcaklık ilişkisi

Gün içerisinde günlük harekete bağlı Güneş ışınlarının geliş açısı değişir. Sabah, öğle, akşama geliş açıları farklıdır. Normalde Güneş en dik öğle vakti en dik açıyla gelir. Fakat günün en sıcak anı 1-2 gibidir. Nedeni; atmosferdeki ısı birimidir. 

c)Eksen Eğikliği ve Yıllık Hareket

Yıllık hareket Dünya'nın yıllık hareketine bağlı olarak Güneş ışınlarının geliş açısı değişir. KYK' ye dik geldiğinde çok ısınır, yaz yaşanır. Eğik geldiğinde az ısınır, kış yaşanır. Farklı yarım kürelerde aynı anda farklı mevsimler yaşanır. Örneğin Türkiye' de yaz yaşanırken, Şili, Arjantin, Güney Afrika ve Avusturalya' da kış yaşanır. 

d)Bakı ve Eğim 

Bakı ve Eğim Etkisi

Güneş ışınları, dönencelerin dışında dik gelmez. Eğer dik geliyorsa eğimden dolayıdır. Eğimden dolayı dik aldıysa çok ısınır. KYK' de dağların güneye bakan yamaçları, kuzeye göre daha sıcaktır. Güney yamaçta aynı tür bitkiler daha erken olgunlaşır. Orman üst sınırı daha yüksektir. Kalıcı kar üst sınırı daha yüksektir. Karlar daha erken erir. Kırsal yerleşmeler güney yamaçta daha çoktur. Evlerin kapıları güneye bakar.

2)Yükselti 

Sıcaklık yükseklere çıkıldıkça her 200 metrede 1°C düşer. Bu nedenle; yükseklerde sıcaklık daha azdır. Yaylalar bu yüzden daha serindir.

3)Kara ve Denizlerin Dağılışı 

Deniz ve Karaların Isınma Farklılığı

Toprağın 1°C ısınması için 0.6 kalori gerekir. Suyun 1°C ısınması için 1 kalori gerekir.

Yani karalar denize göre çabuk ısınır, çabuk soğur. Denizler karaya göre geç ısınır geç soğur. Örnek: Karalar denizlere göre daha çabuk ısındığından üzerindeki havanın da ısınıp yükselmesine neden olur. Isınana hava yükseldikçe soğur ilerler ve yoğunlaşarak ağırlaşır aşağıya iner. Denizin üzerindeki soğuk hava aşağı iner hareket ederek sıcak havanın yerini alır. Buna Deniz Meltemi denir.

Geceleri ise bu olayın tam tersi gerçekleşir ve bu olayada Kara Meltemi denir.

Kara ve Deniz Meltemi

 Örnek: Bu nedenle, karaların daha fazla yer kapladığı Kuzey Yarım Küre'nin yıllık ortalama sıcaklığı Güney Yarım Küre'den daha fazladır.

4)Nem ve Denize Uzaklık 

Su buharı, sıcaklığı her zaman dengede tutar. Çünkü; nemin ısıyı tutma özelliği vardır. Aşırı ısınmayı ve soğumayı önler. Bu nedenle, günlük ve yıllık sıcaklık farkı azaltır. Not: Kışın bulutsuz günler bulutlu günlere göre daha ayaz(soğuk) dur. 

 Not: Dünya'nın en sıcak yeri ekvator olması gerekirken çöller daha sıcaktır. Çünkü, nem yok, ve azdır. 

 Not: Samsun Konya'ya göre daha enlem olarak daha kuzeyde ve daha soğuk olması gerekir; fakat Kış ayında Samsun daha nemli Konya denizden uzak iç kesimlerde olduğu için nemsizdir. Bu nedenler kışın Konya'ya kar yağar, Samsuna yağmaz. 

5)Okyanus Akıntıları 

Okyanus Akıntıları

Yeryüzünde sıcaklığın dağılışında okyanus akıntılarının da etkisi vardır. Kutup tarafından gelenler sıcaklığı düşürür, ekvator tarafından gelenler sıcaklığı arttırır. Batı Avrupa kıyıları kışın aynı enlemdeki ülkelere göre sıcak olmasına göre Golfstream akıntısıdır. 

6)Rüzgarlar

Rüzgarların Yönleri

Rüzgarlar estikleri yerlere geldikleri yerlerin nem ve sıcaklık özelliklerini taşır. Ekvator tarafından esen rüzgarlar sıcaklığı arttırır. Kutup tarafından gelen rüzgarlar sıcaklığı azaltır.Ülkemidede güneyden esen rüzgarlar sıcaklığı arttırır Kuzeyden esen sıcaklığı düşürür. 

 

7)Bitki Örtüsü 

 Bitki örtüsünün yoğun olduğu yerlerde; terlemeden dolayı havada nem fazladır. Bu yüzden, sıcaklık bitki örtüsünün gür olduğu yerlerde dengeli ve daha ılımandır.



Tüm konuyu özetleyecek olursak; Dünya'nın her yerinde aynı sıcaklık değerleri görülmez. Aynı iklim koşulları görülmez Nedeni; Her yere Güneş ışınları aynı açı ile gelmez, yükseltiler çok değişir, kara ve denizlerin dağılımı farklıdır, nem oranı farklılık gösterir, okyanus akıntıları sıcaklığı etkiler Rüzgarlar etkiler. Kısaca yukarıda anlattığımız tüm konu başlıkları dünyanın sıcaklık dağılışında etkilidir o yüzden her yerde farklı farklı sıcaklık değerleri yaşanır.